(اخلاقى، اجتماعى، اعتقادى)و درود خدا بر او، فرمود: خدا «ایمان» را براى پاکسازى دل از شرک، و «نماز» را براى پاک بودن از کبر و خودپسندى، و «زکات» را عامل فزونى روزى، و «روزه» را براى آزمودن اخلاص بندگان، و «حج» را براى نزدیکى و همبستگى مسلمانان، و «جهاد» را براى عزّت اسلام، و «امر به معروف» را براى اصلاح تودههاى ناآگاه، و «نهى از منکر» را براى بازداشتن بىخردان از زشتىها، «صله رحم» را براى فراوانى خویشاوندان، و «قصاص» را براى پاسدارى از خونها، و اجراى «حدود» را براى بزرگداشت محرّمات الهى، و ترک «مىگسارى» را براى سلامت عقل، و دورى از «دزدى» را براى تحقّق عفّت، و ترک «زنا» را براى سلامت نسل آدمى، و ترک «لواط» را براى فزونى فرزندان، و «گواهى دادن» را براى به دست آوردن حقوق انکار شده، و ترک «دروغ» را براى حرمت نگهداشتن راستى، و «سلام» کردن را براى امنیّت از ترسها، و «امامت» را براى سازمان یافتن امور امّت، و «فرمانبردارى از امام» را براى بزرگداشت مقام رهبرى، واجب کرد.
(اخلاقى) و درود خدا بر او، فرمود: آنجا که باید سخن درست گفت، در خاموشى خیرى نیست، چنانکه در سخن نا آگاهانه نیز خیرى نخواهد بود.
(اخلاقى، سیاسى، اجتماعى) و درود خدا بر او، فرمود: بدى را از سینه دیگران، با کندن آن از سینه خود، ریشه کن نما
(اخلاقى، علمى، تربیتى) و درود خدا بر او، فرمود: هنگامى که از چیزى مىترسى، خود را در آن بیفکن، زیرا گاهى ترسیدن از چیزى، از خود آن سختتر است.
(اخلاق سیاسى، عقیدتى) و درود خدا بر او، فرمود: آن کس که دندان خشم در راه خدا بر هم فشارد، بر کشتن باطل گرایان، توانمند گردد.
(اخلاقى، اجتماعى) و درود خدا بر او، فرمود: آن کس که از افکار و آراء گوناگون استقبال کند، صحیح را از خطا خوب شناسد.
(اخلاقى، اجتماعى) و درود خدا بر او، فرمود: بسا لقمهاى گلوگیر که از لقمههاى فراوانى محروم مىکند.
(اخلاقى) و درود خدا بر او، فرمود: کسى را که چهار چیز دادند، از چهار چیز محروم نباشد، با دعا از اجابت کردن، با توبه از پذیرفته شدند، با استغفار از آمرزش گناه، با شکرگزارى از فزونى نعمتها.
مىگویم: (و این حقیقت مورد تصدیق کتاب الهى است که در مورد دعا گفته است: «مرا بخوانید تا خواستههاى شما را بپردازم». (قرآن کریم، سوره مؤمن، آیه 60) در مورد استغفار گفته است: «هر آن که به بدى دست یابد یا بر خود ستم روا دارد و از آن پس به درگاه خدا استغفار کند، خداى را آمرزشگر و مهربان یابد». (قرآن کریم، سوره نساء، آیه 110) در مورد سپاس فرموده است: «بى شک اگر سپاس گزارید، بر نعمت مىافزایم». (قرآن کریم، سوره ابراهیم، آیه 7) و در مورد توبه فرموده است: («تنها توبه را خداوند از کسانى مىپذیرد که از سر نادانى به کار زشتى دست مىیابند و تا دیر نشده است باز مىگردند، تنها چنین کسانند که خداوند در موردشان تجدید نظر مىکند، که خدا دانا و حکیم است». (قرآن کریم، سوره نساء، آیه 17)
(اخلاقى، اجتماعى) و درود خدا بر او، فرمود: دوست، دوست نیست مگر آن که حقوق برادرش را در سه جایگاه نگهبان باشد: در روزگار گرفتارى، آن هنگام که حضور ندارد، و پس از مرگ.
(اخلاقى) و درود خدا بر او، فرمود: دنیا گذرگاه عبور است، نه جاى ماندن، و مردم در آن دو دستهاند: یکى آن که خود را فروخت و به تباهى کشاند، و دیگرى آن که خود را خرید و آزاد کرد.
(اخلاقى) و درود خدا بر او، فرمود: خدا را فرشتهاى است که هر روز بانگ مىزند: بزایید براى مردن، و فراهم آورید براى نابود شدن، و بسازید براى ویران گشتن.
و درود خدا بر او، فرمود: (شنید مردى دنیا را نکوهش مىکند.) (اخلاقى، اجتماعى)
1- توبیخ نکوهش کننده دنیا:
اى نکوهش کننده دنیا، که خود به غرور دنیا مغرورى و با باطلهاى آن فریب خوردى خود فریفته دنیایى و آن را نکوهش مىکنى آیا تو در دنیا جرمى مرتکب شدهاى یا دنیا به تو جرم کرده است کى دنیا تو را سرگردان کرد و در چه زمانى تو را فریب داد آیا با گورهاى پدرانت که پوسیدهاند (تو را فریب داد) یا آرامگاه مادرانت که در زیر خاک آرمیدهاند آیا با دو دست خویش بیماران را درمان کردهاى و آنان را پرستارى کرده و در بسترشان خواباندهاى
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ص 657
درخواست شفاى آنان را کرده، و از طبیبان داروى آنها را تقاضا کردهاى در آن صبحگاهان که داروى تو به حال آنان سودى نداشت، و گریه تو فایدهاى نکرد، و ترس تو آنان را سودى نرساند، و آنچه مىخواستى به دست نیاوردى، و با نیروى خود نتوانستى مرگ را از آنان دور کنى. دنیا براى تو حال آنان را مثال زد، و با گورهایشان، گور، خودت را به رخ تو کشید.
2- خوبیها و زیباییهاى دنیا:
همانا دنیا سراى راستى براى راست گویان، و خانه تندرستى براى دنیا شناسان، و خانه بىنیازى براى توشهگیران، و خانه پند، براى پندآموزان است. دنیا سجدهگاه دوستان خدا، نمازگاه فرشتگان الهى، فرودگاه وحى خدا، و جایگاه تجارت دوستان خداست، که در آن رحمت خدا را به دست آوردند، و بهشت را سود بردند. چه کسى دنیا را نکوهش مىکند و جدا شدنش را اعلام داشته، و فریاد زد که ماندگار نیست، و از نابودى خود و اهلش خبر داده است و حال آن که (دنیا) با بلاى خود بلاها را نمونه آورد، و با شادمانى خود آنان را به شادمانى رساند. در آغاز شب به سلامت گذشت، امّا در صبحگاهان با مصیبتى جانکاه بازگشت، تا مشتاق کند، و تهدید نماید، و بترساند، و هشدار دهد، پس مردمى در بامداد با پشیمانى، دنیا را نکوهش کنند، و مردمى دیگر در روز قیامت آن را مىستایند، دنیا حقائق را به یادشان آورد، یاد آور آن شدند، از رویدادها برایشان حکایت کرد، او را تصدیق کردند، و اندرزشان داد، پند پذیرفتند.
(اخلاقى، معنوى) و درود خدا بر او، فرمود: (امام علیه السّلام، وقتى از جنگ صفین برگشت و به قبرستان پشت دروازه کوفه رسید رو به مردگان کرد.) اى ساکنان خانههاى وحشت زا، و محلّههاى خالى و گروهاى تاریک، اى خفتگان در خاک، اى غریبان، اى تنها شدگان، اى وحشت زدگان، شما پیش از ما رفتید و ما در پى شما روانیم، و به شما خواهیم رسید. امّا خانههایتان دیگران در آن سکونت گزیدند و امّا زنانتان با دیگران ازدواج کردند، و امّا اموال شما در میان دیگران تقسیم شد این خبرى است که ما داریم، حال شما چه خبر دارید (سپس به اصحاب خود رو کرد و فرمود) بدانید که اگر اجازه سخن گفتن داشتند، شما را خبر مىدادند که: بهترین توشه، تقوا است.
(اخلاقى، اجتماعى) و درود خدا بر او، فرمود: (در پى جنازهاى مىرفت و شنید که مردى مىخندد.) گویى مرگ بر غیر ما نوشته شده، و حق جز بر ما واجب گردید، و گویا این مردگان مسافرانى هستند که به زودى باز مىگردند، در حالى که بدنهایشان را به گورها مىسپاریم، و میراثشان را مىخوریم. گویا ما پس از مرگ آنان جاودانهایم آیا چنین است، که اندرز هر پند دهندهاى از زن و مرد را فراموش مىکنیم و خود را نشانه تیرهاى بلا و آفات قرار دادیم
(اخلاقى) و درود خدا بر او، فرمود: چقدر فاصله بین دو عمل دور است: عملى که لذّتش مىرود و کیفر آن مىماند، و عملى که رنج آن مىگذرد و پاداش آن ماندگار است
(سیاسى، اعتقادى) و درود خدا بر او، فرمود: فرمان خدا را بر پاندارد، جز آن کس که در اجراى حق مدارا نکند،
سازشکار نباشد، و پیرو آرزوها نگردد.
(اخلاقى، اجتماعى)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ص 645
و درود خدا بر او، فرمود: فردى از شما نگوید: خدایا از فتنه به تو پناه مىبرم، زیرا کسى نیست که در فتنهاى نباشد، لکن آن که مىخواهد به خدا پناه برد، از آزمایشهاى گمراه کننده پناه ببرد، همانا خداى سبحان مىفرماید: «بدانید که اموال و فرزندان شما فتنه شمایند» معنى این آیه آن است که خدا انسانها را با اموال و فرزندانشان مىآزماید، تا آن کس که از روزى خود ناخشنود، و آن که خرسند است، شناخته شوند، گر چه خداوند به احوالاتشان از خودشان آگاهتر است، تا کردارى که استحقاق پاداش یا کیفر دارد آشکار نماید، چه آن که بعضى مردم فرزند پسر را دوست دارند و فرزند دختر را نمىپسندند، و بعضى دیگر فراوانى اموال را دوست دارند و از کاهش سرمایه نگرانند.
(علمى، اعتقادى) و درود خدا بر او، فرمود: فقیه کامل کسى است که مردم را از آمرزش خدا مأیوس، و از مهربانى او نومید نکند، و از عذاب ناگهانى خدا ایمن نسازد.