۰۴۹۹
آنانکه مقام و ریاست را عالى ترین هدف زندگى مى دانند ، با هر سخن و اندیشه و رفتارى روبرو شوند ، با آن هدفى که در نظر گرفته اند ، آنها را تفسیر و توجیه مى کنند ، آنانکه خود زندگى و فرار از مرگ را هدف تلقى کرده اند ، هر موضوعى را به بینند خواهند گفت :
براى ادامه زندگى و فرار از مرگ است . این است اصل کلّى استثناء ناپذیر داورى هایى که دامنگیر مردم محروم از رشد انسانى است و چون آنان قدرت تماس با واقعیات را ندارند ، نه تنها خود از حیات واقعى بدورند ، بلکه باعث تیره و تار ساختن چهره ارزش ها و شخصیت هاى سازنده نیز مى باشند .
آن مردم فراموشکار آگاهى و ضبط حوادث را مانند گناه نابخشودنى تلقى کرده گویى عناصر شخصیت امیر المؤمنین علیه السلام را در ده ها جنگ و پیکار که با دلاورى و سلحشورى بى نظیر ، جان بکف تلاش کرده بود ، ندیده بودند خوابیدن او را در رختخواب پیامبر در لیلة المبیت ، بدون کمترین پروا از فرود آمدن شمشیرهاى برّان بر بدنش به فراموشى سپرده بودند [ 1 ] .
بعبارت کلى تر اگر چه آنان نادان تر از آن بودند که تفکرات و ارزش یابى امیر المؤمنین علیه السلام را درباره زندگى که مرگ را براى او پل رهایى از زندان طبیعت نشان داده بود ، درک کنند و او را به هراس از مرگ متهم نسازند ، ولى آنان
( 1 ) واقعا شگفت آورترین پدیده ایست که شجاعت بى نظیر على بن ابیطالب را در همه تاریخ بشرى اثبات مى کند ، با اینکه او یقین داشت که ساعت دیگر ده ها شمشیر بران براى کشتن پیامبر در رختخوابش فرود خواهد آمد ، بجاى پیامبر در همان رختخواب در خواب گوارا فرو رفت
[ 117 ]
با چشم خود دلاورى ها و شهامت هاى بى بدیل او را دیده بودند ، با اینحال احمقانه ترین اتهام را که زبونى و ترس از مرگ بود ، به على ( ع ) وارد مى ساختند همین نابینایى مهلک یا خیانت گرى است که آنان را وادار مى کند که امیر المؤمنین علیه السلام را به مقام جویى متهم نمایند ما در مجلد یکم و دوم این کتاب نظر آن حضرت را درباره مقام و ریاست بررسى کرده ایم و در خطبه هاى آینده نیز ارزیابى آن را از دیدگاه او مطرح خواهیم کرد .
امّا مرگ از دیدگاه على ( ع ) بحثى است که در مجلد هشتم از تفسیر و نقد و تحلیل مثنوى ، مشروحا آورده ایم ، مطالعه کنندگان محترم مى توانند به آن کتاب مراجعه فرمایند . در این مورد تنها یک مسئله مهم را بررسى مى کنیم :
